On the road

On the road

Nou ja, ‘the road’ is een groot woord voor de verharde paden vol gaten en kuilen waarover we in vijf dagen meer dan 1000 kilometer aflegden. De reis bracht ons naar het noorden van het land, naar de grens met buurland Soedan. Naar daar waar de armoede, de waterschaarste en het aantal koeien van de Arabieren uit Soedan groot zijn waardoor mensen zich genoodzaakt voelen om het gebied te verlaten.

‘Jongeren trekken naar de stad, richting de grens of naar Soedan’, vertelt een lokale overheidsvertegenwoordiger. ‘Zelfs jongeren met een middelbare school opleiding hebben hier geen toekomst, wat moeten ze hier doen?’ In de vruchtbare gebieden is geen water en ook andere bedrijvigheid ontbreekt. Dit jaar zelfs nog erger dan vorige jaren. ‘Anders kwamen de Arabieren nog met spullen, waaronder etenswaar, om te verkopen. Maar door de slechte economische situatie in Zuid Soedan doen ze dat dit jaar niet.’ Deze nomaden trekken elk jaar op ezels en kamelen en met al hun vee van Soedan, via Tsjaad, naar Zuid Soedan en terug naar Soedan; het water en de vruchtbare gebieden achterna. Water en eten voor eigen consumptie halen ze uit Soedan, waarvoor ze dagen met hun ezels onderweg zijn. De inflatie in Zuid Soedan is extreem hoog, mede aangewakkerd doordat de koers van de dollar sinds kort tot stand komt door het vrije spel van vraag en aanbod. De koers van de dollar is daardoor vervijfvoudigd, waardoor het lokale geld zijn waarde verliest.

In deze situatie hebben vooral de returnees het zwaar. Deze Zuid Soedanezen woonden en werkten in het zuiden van Soedan (het buurland dus) en keerden na de onafhankelijkheid terug naar hun vaderland. ‘In Soedan leefden we als slaven’, vertelt een van de vrouwen, ‘we kregen in natura betaald voor het werk wat we deden. We kregen eten, potten en pannen. Maar toen we terug wilden keren naar Zuid Soedan werden ons bij de grens onze schamele bezittingen afgenomen.’ Zij moeten vanaf niks hun leven weer opbouwen.

Bezit van vee als koeien, schapen, geiten en kippen is belangrijk in tijden van crisis. Mensen hebben geen spaarpotje op hun bankrekening, maar in de wei. Onderweg zagen we veel mensen die met een paar geiten onderweg waren naar de markt. Van de opbrengst kunnen ze een paar malua (3,8 kg) sorghum kopen om het gezin mee te voeden. Die paar malua worden steeds minder, aangezien de voedselprijzen stijgen en de prijs van het vee juist daalt omdat het aanbod op de markt relatief groot is.

Weggaan is niet altijd een optie. Een vrouw durft zich uit te spreken: ‘Als vrouwen vertrekken wordt dat geassocieerd met prostitutie. Dat wil je niet. Ook voor een man is de druk groot om na vertrek snel geld terug naar huis te sturen. Anders wordt hij gezien als iemand die zijn gezin in de steek heeft gelaten.’ Een man vult aan: ‘De mannen die je hier nog ziet, kunnen hier alleen blijven, omdat de vrouwen zo hard werken. Zij snijden riet, vlechten matten, verzamelen bladeren en wilde vruchten om te eten.’

Voldoende water in de vruchtbare gebieden heeft de prioriteit volgens de mensen. ‘Dan kunnen we voldoende eten voor onszelf verbouwen,’ zeggen ze. Daarnaast zou goed zaaigoed en landbouwgereedschap helpen. Pas daarna komen andere uitdagingen ter sprake. ‘De Arabieren komen met heel veel vee en hun ziektes verspreiden zich ook onder onze dieren’, vertelt een lokale leider. Lokaal zijn er geen medicijnen en vaccinaties voor veeziekten beschikbaar, de Arabieren nemen hun eigen medicijnen mee uit Soedan. Maar dat is niet voldoende. Ook zijn er geen medicijnen voor mensen. ‘Er is hier wel een kliniek. Er is personeel, maar er zijn geen medicijnen.’ Daar hebben zowel de lokale bevolking als de Arabieren last van in de maanden dat hun koeien in Zuid Soedan grazen. Ondanks de initiatieven om deze jaarlijkse trek van vee en mensen in goede banen te leiden is er toch nog sprake van incidenten. ‘Wij voelen ons niet veilig in ons thuisland vlakbij de grens. Gewelddadige confrontaties met de Arabieren hebben ervoor gezorgd dat we besloten hebben om daar weg te gaan’, vertellen ontheemde Zuid Soedanezen. Nu wonen (al lijkt meer op kamperen) ze op een veilig stukje land dat hun door de overheid is toegewezen. ‘Sommigen van ons zijn teruggegaan naar de grensgebieden en Soedan om daar geld te verdienen. Hier kunnen we niets doen, we hebben geen keus.’

Als we aan het einde van de week het gebied bezoeken waar Dorcas sinds twee jaar op een geïntegreerde manier werkt aan ontwikkeling van de gemeenschap, horen we een verhaal dat hoop geeft. ‘In dit gebied wonen mensen die eerder in Abyei en Northern Bahr el Ghazal woonden. Zij zijn hiernaar toe gekomen omdat het hier veilig is en we vruchtbare grond hebben. Een paar jaar geleden verlieten mensen juist dit gebied, onder andere omdat er geen gezondheidszorg was, gebrek aan water en het leven moeilijk was hier. Nu, door het werk van Dorcas, zien mensen dat er iets goeds gebeurd in hun gebied. We merken dat mensen die eerder weg zijn gegaan nu weer terugkomen.’

De komende weken ga ik samen met mijn collega’s een projectvoorstel schrijven om de oorzaken van migratie, instabiliteit en conflict in de bezochte gebieden aan te pakken. Daarmee willen we gemeenschappen een extra zetje in de rug geven om de veranderingen door te zetten en ook op andere plekken soortgelijke veranderingen teweeg brengen.